موفقیت دولت سیزدهم در کاهش رشد نقدینگی و پایه پولی

به گزارش خبرنگار اقتصادی ایرنا، سیاست تثبیت اقتصادی به عنوان سیاست راهبردی بانک مرکزی زمانی مورد استفاده قرار گرفت که متغیرهای کلان اقتصادی از روندهای بلندمدت فاصله گرفته بودند و هدف این سیاست بازگرداندن این متغیرها به روند بلندمدت بود. بر اساس آمارها نرخ رشد نقدینگی به بالای 40 درصد رسیده بود، در حالی که روند بلندمدت آن در حوالی 25 درصد است و مجموعه این عوامل سبب شد بانک مرکزی در دولت سیزدهم سیاست تثبیت اقتصادی را اتخاذ کند.

بر اساس این گزارش، با مجموعه ای از سیاست های مختلف (بدون بهره گیری از نرخ سود) نرخ رشد دوازده ماهه نقدینگی طی روندی نزولی از 40.6 درصد در پایان سال 1399 و 42.8 درصد در پایان مهرماه سال 1400 به 31.1 درصد در پایان سال 1401 کاهش یافت و با تداوم این روند نزولی رشد نقدینگی بر اساس اطلاعات مقدمانی به 24.3 درصد در پایان اسفندماه سال 1402 رسید که این امر بیانگر توفیق بانک مرکزی در کنترل رشد ترازنامه بانک ها و دستیابی به اهداف کنترل مقداری کل های پولی و مدیریت رشد نقدینگی در محدوده هدف تعیین شده است.

رشد قسمت سیال نقدینگی (پول) از 65.2 درصد در پایان سال 1401 به 15.7 درصد در پایان فروردین 1403 رسیده است

مطابق آمارهای مقدماتی، در فروردین سال جاری نیز نقدینگی نسبت به پایان سال قبل 1.2 درصد رشد داشته که کمتر از رشد هدف پیش بینی شده برای سال جاری است و نوید امکان پذیری تحقق رشد نقدینگی 23 درصدی در سال جاری را می دهد. همچنین رشد 12ماهه نقدینگی در فروردین ماه سال جاری معادل 24.1 درصد بوده است.

رشد نقدینگی نسبت به پایان سال (درصد)

رشد دوازده ماهه نقدینگی (درصد)

کاهش14.2 درصدی پایه پولی

پایه پولی در پایان اسفندماه سال 1402 با رشدی معادل 28.1 درصد نسبت به پایان سال 1401 (معادل با 2427.1 هزار میلیارد ریال افزایش) به 11077 هزار میلیارد ریال رسید. در دوره مشابه سال 1401، رشد پایه پولی به میزان 42.3 درصد تحقق یافته بود که نسبت به رشد دوره مشابه سال قبل، 14.2 واحد درصد کاهش نشان می دهد.

نکته قابل توجه آن است که رشد دوازده ماهه پایه پولی در ادامه روند نزولی خود از ابتدای سال از 45 درصد در فروردین ماه به 28.1 درصد در اسفندماه سال 1402 کاهش یافت.

روند تحولات نرخ رشد دوازده ماهه پایه پولی (درصد)

بر اساس این گزارش، در تحلیل کل های پولی و تاثیر آن بر تورم، رشد نقدینگی (که نمایانگر مجموع خلق پول بانک ها و بانک مرکزی است) از اهمیت بالایی برخوردار است. در سال 1401 بانک مرکزی در جهت دستیابی به هدف رشد نقدینگی تعیین شده با پیگیری جدی سیاست کنترل مقداری رشد ترازنامه بانک ها و موسسات اعتباری و جریمه بانک های متخلف از طریق افزایش نسبت سپرده قانونی، اقدامات موثری را در جهت کنترل و کاهش قدرت خلق پول بانک ها و در نهایت کاهش رشد نقدینگی انجام داد.

هرچند در این میان به واسطه ناترازی برخی از بانک ها و موسسات اعتباری و نیاز آنها به ذخایر برای تادیه سپرده قانونی نزد بانک مرکزی منجر به افزایش بدهی بانک ها به بانک مرکزی و افزایش پایه پولی شد، اما با پیگیری برنامه اصلاح نظام بانکی در سال 1402 و تداوم جدی برنامه کنترل مقداری رشد ترازنامه بانک ها و موسسات اعتباری ضمن کاهش رشد پایه پولی در سال گذشته، رشد نقدینگی نیز در سال 1402 در سطح هدف تعیین شده (25 درصد) محقق شد.

رشد نقدینگی در پایان سال 1402 نسبت به پایان سال 1401 به 24.3 درصد رسید که 0.7 واحد درصد پایین تر از سطح تعیین شده در برنامه پولی تنظیم شده برای هدف 25 درصدی در سال 1402 قرار دارد. این امر بیانگر توفیق کامل بانک مرکزی در کنترل رشد ترازنامه بانک ها و دستیابی به اهداف کنترل مقداری کل های پولی و مدیریت رشد نقدینگی در محدوده هدف تعیین شده برای پایان سال 1402 است.

تحولات پول و شبه پول

بنا بر این گزارش، از نیمه دوم سال 1401 مجموعه عوامل مختلفی (عمدتاً متاثر از انتشار اخبار منفی) منجر به بروز نااطمینانی و شکلگیری انتظارات منفی نسبت به تحولات بازار ارز و به تبع آن افزایش نرخ ارز بازار غیررسمی و تشدید انتظارات تورمی شد که افزایش رشد پول را در آن مقطع به همراه داشت.

با این حال، پس از اقدامات سیاستی بانک مرکزی از جمله ثبات بخشی به بازار ارز، رشد قسمت سیال نقدینگی (پول) به طور قابل توجهی کاهش یافته و از 65.2 درصد در پایان سال 1401 به 17.5 درصد در پایان اسفندماه 1402 و 15.7 درصد در پایان فروردین 1403 رسیده است.

روند تحولات رشد پول و شبه پول (درصد)